ملال پارس و برگزیده‌ای از گل‌های بدی، شارل بودلر

ترجمه شعرها همیشه بحث برانگیز و محل اختلاف نظر بوده است. برخی صاحب‌نظران عقیده دارند شعرها را نمی‌توان ترجمه کرد. برخی، بر خلاف، ترجمه شعرها را ممکن و مفید می‌دانند. گذشته از این اختلاف‌نظرها، اگر هرگز شعری ترجمه نمی‌شد، بخشی عظیمی از میراث اندیشه و فرهنگ بشری در حصار زبان‌ها محدود می‌ماند. بماند که برخی تردید دارند که اساسا آنچه به‌عنوان ترجمه شعر عرضه می‌شود را می‌توان مصداق حقیقی ترجمه دانست یا خیر. اما این تردید تفاوتی در اصل موضوع  ایجاد نمی‌کند. حتی اگر این تلاش‌ها مصداق حقیقی ترجمه نیز نباشند، قطعا مصداق میانجی‌گری فرهنگی هستند. امروز بسیاری از رهیافت‌های میان‌فرهنگی و پدید آمدن فضاهای تازه در ادبیات و فرهنگ ملت‌ها مرهون ترجمه شعرها است؛ حتی اگر این ترجمه‌ها نامناسب، ضعیف و قاصر از انتقال مضامین و معانی بوده باشند. اما در این میان ترجمه‌های باصلابت و درخشانی از شعرها نیز وجود دارند. ترجمه‌هایی که، حتی اگر ترجمه نبودند، ارزش شعری‌شان کم از شعرهای اصیل نبود. ترجمه استاد مسلم زبان فارسی دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن از شعرهای «شارل بودلر»، شاعر برجسته فرانسوی، از این شمار است.

ترجمه گزیده‌ای از آثار بودلر توسط دکتر اسلامی نخستین‌بار در سال ۱۳۴۱ از جانب «بنگاه ترجمه و نشر کتاب» انتشار یافت. در آن سال‌ها رایحه جهان‌نگری بودلر و چشم‌انداز او به جهان در آثار ادبیان ایرانی کم و بیش بالا می‌گرفت. فضای حاکم بر آثار ادبیانی همچون صادق هدایت و فروغ فرخ زاد گواهی بر این ادعا است. در آن زمان، شاید، فضای ادبی ایران نیاز داشت به بودلر، آثار و اندیشه او و ذائقه ادبی‌ای که در فضای اروپا، به‌خصوص فرانسه، گسترده بود نزدیک‌تر شود. در این حال چه متاعی بهتر از ترجمه گزیده‌ای از آثار بودلر با تلاش دکتر اسلامی که هم به زبان فرانسوی تسلط کافی داشت و هم در فارسی‌نگاری چیره‌دست بود و می‌توانست با زیبایی کم‌نظیری برای ترجمه این آثار تلاش کند. او مقدمه مبسوطی در توضیح اندیشه و زندگی بودلر نگاشت و «ملال پاریس» را به همراه بخش‌هایی از «گل‌های بدی» را، که اثر دوم مهم‌ترین اثر بودلر و یکی از مهم‌ترین آثار شعری فرانسوی است، به فارسی ترجمه کرد. اسلامی متواضعانه در مقدمه ترجمه آثار بودلر را ناممکن و تلاش خود را قاصر دانسته است و در ادامه نکته‌هایی دقیق درباب مشکلات ترجمه این آثار بیان کرده است. این نکته‌ها علاوه بر اینکه برای دیگر کسانی که سودای چنین کاری را در سر می‌پزند مفید و قابل تأمل است، چشم‌انداز روشن‌تری نیز از تلاش مترجم و حاصل کار پیش‌روی مخاطب قرار می‌دهد.

ملال پاریس

این اثر پس از نخستین چاپ در سال ۱۳۴۹ تجدید چاپ شد و پس از آن تا سال ۱۳۷۱ که توسط انتشارات یزدان برای سومین بار به چاپ رسید در دسترس نبود. متاسفانه پس از چاپ سوم نیز بار دیگر از دست ها دور ماند تا بالاخره در سال ۱۳۹۵ به همت انتشارات فرهنگ جاوید برای چهارمین بار به‌چاپ رسید. چاپ چهارم با کتاب‌آرایی زیبا و کیفیت مناسبی در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته و ظاهرا برخی کاستی‌ها، افتادگی‌ها و حذف‌شدگی‌های چاپ‌های قبلی نیز در این ویرایش اصلاح شده است. امید که علاقه‌مندان فرصت مطالعه و بهره‌مندی از این اثر ارزشمند را از دست ندهند.

ثبت دیدگاه مسدود شده است.