ما آدمهای معمولی زندگیهایی معمولی داریم. رویدادهای معمولی زندگی ما هر چقدر غیر قابل پیشبینی و خاص به نظر رسد باز اتفاقات معمولی زندگیهای معمولی ماست. سه داستانک آغازین کتاب «صخره ماه» این واقعیت را به رخ ما میکشد. اما در داستان چهارم میبینیم که میشود راه دیگری را رفت. میشود از این زندگی معمولی دور شد و راهی افسانهای را طی کرد. قهرمان داستان چهارم برای ملاقات با نویسنده محبوبش راهی غاری باستانی در گیلان میشود. آنجا با جهانی باستانی در دل دنیای مدرن مواجه میشود. کتابخانهای که فرزانگان در طول تاریخ از آن محافظت کردهاند و آن را از گزند حوادث حفظ کردهاند.
ماجرا با روایت داستان زندگی مهستی گنجوی (رباعیسرا و دیوان سالار زن ایرانی در قرن پنجم هجری) در میانه روایت اصلی ادامه مییابد و نیمه دوم اثر را باید با نثری شبیهسازی شده با نثر فارسی قرن پنجم که گویی زندگینامه خودنوشت مهستی گنجوی است همراهی کنیم. این نوع روایت گرچه نقطه قوت داستان و نشان دهنده خلاقیت هلن افشار است اما میتوان آن را نقطه ضعفی نیز قلمداد کرد؛ چرا که نویسنده در شبیهسازی نثر کهن توانایی کافی ندارد و ردپاهایی ناشیانه را از ذهن و زبان امروزیاش در این بخش هویدا کرده است. البته مخاطب میتواند از این خطای نویسندهای که دومین اثرش را منتشر کرده است چشم بپوشد اما نویسنده نیز میتوانست بلندپروازی را کنار بگذارد و شیوهای را برای روایت انتخاب کند که بهخوبی از عهده آن بر میآید.
دیگر آنکه، جا داشت نویسنده در مقدمهای کوتاه به نکتهای مهم اشاره میکرد و آن اینکه از نگاه تاریخی زندگی مهستی گنجوی در پردهای از ابهام است و هیچیک از روایتهایی که از زندگی وی نقل شده مستند به منابع موثق نیست. آنچه نویسنده در این اثر روایت کرده اقتباسی از روایتهای قدیمی (غیر موثق) با افزودههای وی است. حال آنکه نوع روایت داستان و سابقه اثر قبلی نویسنده («آتوسا»، روایت زندگی دختر کورش)، که در آن التزام بیشتری به مستندات تاریخی وجود داشت مخاطب را بر سر این دوراهی نگاه میدارد که این ماجرا از نگاه تاریخی مستند است یا نیست. به هر تقدیر، این اثر نه چندان بلند، با کاستیهایی که دارد، ارزش خواندن دارد. فرهیختگیگرایی و فرهنگی که در پس پشت نگاه نویسنده وجود دارد میل به تعالی و حس خوب فرهیخته بودن را در مخاطب زنده میکند. قرار گرفتن این اثر در فهرست منشورات انتشارات پرافتخار «توس» که خود تاریخچهای از فرهنگ در ایران معاصر است نیز بیشتر ما را ترغیب میکند تا این اثر را بخوانیم و به دوستانمان توصیه کنیم.