مکتب حافظ (مقدمه بر حافظ شناسی) از مهمترین و قدیمیترین آثار پژوهشی در زمینه شناخت حافظ و شعر اوست. این کتاب که به قلم زندهیاد استاد منوچهر مرتضوی (۱۳۰۸-۱۳۸۹هـ. ش) از پژوهشگران برجسته زبان و ادب فارسی به رشته تحریر درآمد، بیش از سالها است که اثری کلاسیک و مهم در شناخت ابعاد گوناگون اندیشه و شعر و شخصیت حافظ است. توجه همگان به شعر حافظ و نفوذ غزل او در ذهن و زبان فارسیزبانان، پژوهشگران را نیز به توجه و مطالعه بیشتر در این زمینه سوق داده است و آثار پژوهشی و مطالعات بسیار در بررسی زبان و نگرش و هنر حافظ و ابعاد زیباشناسانه غزل او انجام گرفته است. با وجود این، مکتب حافظ همچنان اثری است که اطلاعاتی جامع، مهم و اثرگذار در شناخت حافظ و فضای عارفانه و عاشقانه سخن او دارد.
این کتاب در چند باب که هر باب خود مشتمل بر چندین بخش و فصل است، تألیف شده است. در باب نخست، نویسنده به طرح نکاتی پرداخته که زمینه شناخت اندیشه و مشرب حافظ را فراهم میآورد؛ برای مثال از تصوف اسلامی و انواع نگرشهای صوفیانه و بالاخره نگرش حافظ سخن به میان آمده است. در بابهای دیگر کتاب، مفاهیم و اصطلاحاتی بررسی و تبیین شده است که در سنت شعر فارسی و ادب عرفانی وجود داشته است اما در سخن حافظ، این تعابیر و اصطلاحات، معنا و مفهومی ویژه و همسو با نگرش حافظ دارد؛ برای مثال جام جم، پیر، عشق و…
نویسنده در اثر خود کوشیده است هر آنچه را در شناخت نیکوتر نگرش عارفانه حافظ و فضای عرفانی شعر او مفید و لازم است، مطرح و بررسی کند و با توجه به توضیحات مبسوط و شواهد گوناگونی که از سنت عرفان و ادب فارسی در سخن خود آورده، در رسالت خویش موفق بوده است. مکتب حافظ علاوه بر آنکه پژوهشی دقیق و جامع در شناخت نگرش عرفانی حافظ است، به دلیل اشارهها و شواهدی که در جای جای خود از دیگر کتب ادبی و مفاهیم عرفانی و نگرشهای عارفانه دارد، مخاطب را از رهگذر شناخت غزل حافظ با دیگر آثار صوفیانه و شخصیتهای اثرگذار این حوزه آشنا میسازد. مکتب حافظ که نخست در دهه چهل شمسی به همت انتشارات توس منتشر شد، اکنون بیش از چهل سال است که همچنان منتشر میشود و در اختیار علاقه مندان قرار میگیرد. نویسنده در سالهای پایانی زندگی در محتوای کتاب تجدیدنظری اساسی کرد به نحوی که حجم کتاب بهدوبرابر افزایش یافت. افزودهها و اصلاحات وی بهگونهای نبود که مجموع آنها در قالب جلد دوم به کتاب افزوده شود؛ لذا ویراست اخیر در دو جلد تنظیم و انتشار یافت. علاقهمندان شعر و اندیشه خواجه شیراز نباید مطالعه این اثر ارزشمند را، که در شمار کلاسیکترین آثار درباب حافظ است، از دست دهند.
پیشنهاد سردبیر
-
نوشتههای تازه
آگهی
